Geknielde jongeling der fontein

Galerie Reinke, Berlijn
 

Met zijn beeld De geknielde der fontein uit 1898 creëerde George Minne een van de meest aangrijpende en iconische sculpturen van het symbolisme in België en ver daarbuiten. De ingetogen, geknielde jongeling – naakt, tenger, het hoofd gebogen, de armen kruislings over de borst gevouwen – belichaamt een intens innerlijk gevoelsleven. Het werk is geen klassieke heroïsche naaktfiguur, maar een verstilde expressie van introspectie, kwetsbaarheid en existentiële eenzaamheid.

Het ontwerp van deze sculptuur maakt deel uit van vijf identieke knielende jongelingen die samen De fontein der geknielden vormen. Elk van deze beelden is echter ook als autonoom kunstwerk vervaardigd en verspreid geraakt over diverse museale collecties, waaronder:
Musée d’Orsay (Parijs, Frankrijk)
Museum Folkwang (Essen, Duitsland)
Neue Nationalgalerie (Berlijn, Duitsland)
Kröller-Müllermuseum (Otterlo, Nederland)
Museum voor Schone Kunsten Gent (België)

Minne’s uitvoeringen van de Geknielde jongeling heeft een verregaande invloed uitgeoefend op tijdgenoten en latere kunstenaars. De nadruk op innerlijke beleving, het ascetische lichaam en de spirituele geladenheid resoneren met de beeldtaal van Gustav Klimt en Egon Schiele in Oostenrijk, en met de mystiek van Rodin en Meunier in Frankrijk en België. In tegenstelling tot Rodin’s krachtige dynamiek, kiest Minne voor verstilling en emotionele intensiteit, waarmee hij het symbolisme naar een puur en sobere vormentaal tilt.

George Minne, een sleutelfiguur van de Eerste Groep van de ‘Latemse School’ en nauw verbonden met de schrijvers van La Jeune Belgique en Van Nu en Straks, zoekt met zijn werk naar een zuivere, innerlijke schoonheid. De geknielde der fontein markeert het begin van de moderne introspectieve sculptuur en wordt terecht beschouwd als zijn meesterwerk.

Dit beeld belichaamt de overgang van de negentiende-eeuwse academische traditie naar een modernere expressie waarin de psychologische dimensie centraal staat. De jongeling keert zich af van de wereld en naar binnen – een universeel menselijk gebaar dat tot op vandaag blijft raken.

Gelijkaardig exemplaar in de collectie:
MoMa, New York, object no. 232.1962 (gips)
Museum Van Buuren, Brussel (brons)
Musée d'Orsay, Parijs, inv.no. RF 3256 (brons)
Rijksmuseum Kröller-Müller, Otterlo, inv.no. KM 125.732 (brons)
Kunsthalle, Hamburg, inv.no. S-1980-5 (marmer)
Museum Boymans-Van Beuningen, Rotterdam, inv.no. BEK 1292 (MK) (marmer)
Museum des 20. Jahrhunderts, Wenen (marmer)
Clemens-Sels Museum, Neuss (Duitsland), inv.no. 1964PI017 (gips)
National Gallery of Victoria, Melbourne, inv.no. 2011.10 (gips)
Museum voor Schone Kunsten, Gent, inv.no. 86874/cat.no. 5 (brons)

Belpaire, M.-J., "De Genste kunstenaar George Minne (1866-1941)," in: Spiegel Historiael, jrg. 20, no. 1 (januari 1985), p. 37, no. 3 (ill. van ander exemplaar).
Bisanz-Prakken, M., George Minne und die Wiener 'Moderne' um 1900 (Wien: Wienerroither & Kohlbacher, 2011) (ill. van ander exemplaar).
Boyens, P., Symbolisme in Vlaanderen, tent.cat. (Zwolle: WBOOKS, 2022), 24-27, 135 (ill. van ander exemplaar).
Creuz, S., P. D'Arschot, A. Dasnoy e.a., L'Art en Belgique. Hommage à Luc et Paul Haesaerts (Bruxelles: Palais des Beaux-Arts, 1978), p. 87, nr. 43.
Devohgelaere, H., "George Minne en de bibeloterie", in: Kunst, no. 10 (Gent: André Vyncke, 1930), pp. 235-240 (ill. van ander exemplaar).
Engelen-Marx, Beeldhouwkunst in België vanaf 1830, deel I A-D (Brussel: Algemeen Rijksarchief, 2002), p. 258 (ill. van een ander exemplaar).
Gleis, R. (red.), Decadence and Dark Dreams. Belgian Symbolism, tent.cat. (Berlin: Nationalgalerie - Staatliche Museen zu Berlin / Hirmer, 2020), fig. 1, pp. 80-89, 114, 117, 300, 322 (ill. van ander exemplaar).
Hoozee, R. (red.), Veertig kunstenaars rond Karel van de Woestijne (Gent: Museum voor Schone Kunsten/ Provinciebestuur/ Stadsbestuur, 1970), pp. 148, 149, nr. 69, 71 (ill. van ander exemplaar).
Hoozee, R., M. Tahon-Vanroose & A. Alhadelf, George Minne en de kunst rond 1900, tent.cat. (Gent: MSK, 1982), pp. 12, 148-149, no. (ill. van ander exemplaar).
Hoozee, R., D. Lampens, P. Baudson e.a., De eerste groep van Sint-Martens-Latem 1899-1914, tent.cat. (Brussel: KMSKB, 1988), p. 151, nr. 11 (ill. van ander exemplaar).
Hoozee, R., Vlaams expressionisme in Europese context (Gent: SDZ-Ludion, 1990), p. 27, nr. 5 (ill. van ander exemplaar).
Hoozee, R., M. Miyazawa, Light of Flandres. Images of a beautiful Belgian Village, tent.cat. (Japan: Himeji City Museum of Art, Bunkamura Museum of Art & Okuda Genso Sayume Art Museum, 2010), p. 35, nr. 5 (vgl. exemplaar in brons).
Hoozee, R., M. Tahon-Vanroose & C. Verleysen, De wereld van George Minne & Maurice Maeterlinck, tent.cat (Antwerpen: Mercatorfonds, 2011-2012), pp. 185, 189, 217, 228 (ill. van andere exemplaren).
Pas, W. & G., Biografische lexicon plastische kunsten in België, dl. 2 (Arto, 2000), p. 149 (ill. van ander exemplaar).
Robert-Jones, Ph. e.a., Belgische Kunst - Belgian Art - L'Art Belgique, tent.cat. (New York: The Brooklyn Museum, 1980), p. 135, no. 73 (ill. van een exemplaar in brons).
Rossi-Schrimpf, I., George Minne - Das Frühwerk (Weimar: VDG, 2012), pp. 41, 43, 212, 243, 250, 376, no. P21 (ill. van ander exemplaren in brons).
Simpson, J. & A. von Bonsdorff, Gothic Modern. From Edvard Munch to Käthe Kollwitz, tent.cat. (Helsinki/ Oslo/ Wenen: Ateneum Art Museum/ The National Museum/ Albertina Museum, 2024), p.110-111, nr. 103 (ill. van ander exemplaar).
Thys, H., "Vlaamse schilderkunst te Latem," in: Mauretus (Antwerpen: Verzekeringsmaatschappij Mauretus, 1978) (ill. van ander exemplaar).
Van Puyvelde, L., George Minne (Bruxelles: Cahier de Belgique, 1930), no. 26, pl. 24 & 25 (ill. van ander exemplaar).
Vogt, P. & W. Kreutzberer, Museum Folkwang Essen. Das Museumgebäude (Essen: Museum Folkwang/W. Th. Webels, 1966), ill. 6 (ill. van ander exemplaar).
Zeman, B. (red.), Gewagte Visionen, tent. cat. (Neuss/Köln: Clemens Sels Museum/ Wienand, 2023), pp. 88-89, 94-101, 150, cat.no. 12 (ill. van ander exemplaar).